Συζήτηση με τους γονείς/συγγενείς για τη λήψη σύντομου ιστορικού (βασικά αναπτυξιακά ορόσημα και ιστορικό λόγου και ομιλίας).

Εκτίμηση λόγου και ομιλίας με τη χρήση ειδικών γλωσσικών τεστ.

Καθυστέρηση λόγου και ομιλίας: Όταν η ανάπτυξη του λόγου ενός παιδιού δεν συμβαδίζει με τα φυσιολογικά στάδια ανάπτυξης του λόγου και υπάρχει εμφανής καθυστέρηση στην εξέλιξη της ομιλίας του.

Διαταραχές άρθρωσης και φωνολογικές διαταραχές: Όταν ένα παιδί δεν προφέρει σωστά κάποιον/κάποιους ήχους (π.χ. /σ/, / θ/, /ρ/) τότε οφείλεται είτε σε ελλιπή ακουστική διάκριση των ήχων (φωνολογική διαταραχή) είτε σε δυσκολία παραγωγής του ήχου (διαταραχή στην άρθρωση), η οποία μπορεί να προκύπτει από λανθασμένη τοποθέτηση των αρθρωτών (γλώσσα, χείλη) για την πραγμάτωση του ήχου.

Δυσαρθρία/δυσπραξία: Είναι οι δυσκολίες στην ομιλία που προκύπτουν από αδυναμία ή έλλειψη συντονισμού στην κινητικότητα των αρθρωτών. Μπορεί να κυμαίνονται από μια ελαφριά αδυναμία στην κίνηση της γλώσσας (π.χ. σε ένα παιδί που δεν λέει το /λ/) μέχρι και μια βαριά δυσλειτουργία στον έλεγχο των διαδοχικών κινήσεων των αρθρωτών που έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία παραγωγής απλών ήχων και συλλαβών. Δυσαρθρία/δυσπραξία μπορεί να παρουσιάσουν και άτομα ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Μυολειτουργική διαταραχή: Όταν η θέση ανάπαυσης της γλώσσας μέσα στη στοματική κοιλότητα δεν είναι η σωστή, έχει ως αποτέλεσμα να εξωθείται κατά τη λειτουργία της κατάποσης και κατά την ομιλία. Όταν υπάρχει μυολειτουργική διαταραχή της γλώσσας το παιδί συχνά προφέρει το /σ/ σαν /θ/ και η εξώθηση της γλώσσας είναι εμφανής κατά την παραγωγή και άλλων φωνημάτων. Η μυολειτουργική διαταραχή της γλώσσας μπορεί να οδηγήσει και σε ορθοδοντικά προβλήματα (π.χ. χασμοδοντία) ή δυσμορφία της γνάθου.

Ειδική γλωσσική διαταραχή (SLI): Είναι η διαταραχή στην κατανόηση ή/και την έκφραση του λόγου, η οποία δεν μπορεί να αποδοθεί σε παράγοντες όπως νοητική στέρηση, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες ή αναπτυξιακά προβλήματα. Η ειδική γλωσσική διαταραχή εμφανίζεται σε μικρή ηλικία ως μια σοβαρή δυσκολία έκφρασης ή και κατανόησης του λόγου και πρέπει να αντιμετωπίζεται έγκαιρα ώστε να μην υποθάλψει τη μαθησιακή πορεία του παιδιού.

Τραυλισμό: Ο τραυλισμός αποτελεί διαταραχή της επικοινωνίας όπου η ροή ομιλίας διακόπτεται από επανάληψη λέξης, συλλαβής ή φωνήματος ή άλλες λεκτικές συμπεριφορές και μπορεί να συνοδεύεται από μη λεκτικές συμπεριφορές όπως μορφασμοί, αποφυγή βλεμματικής επαφής, κινήσεις των χεριών. Ο τραυλισμός όταν εμφανίζεται σε μικρή ηλικία (π.χ. 2-4 ετών) μπορεί να αποτελεί κομμάτι της φυσιολογικής εξέλιξης του λόγου του παιδιού (φυσιολογικός αναπτυξιακός τραυλισμός). Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του τραυλισμού γι’ αυτό συστήνεται η έγκαιρη αξιολόγηση όταν ένα παιδί παρουσιάζει συμπτώματα τραυλισμού.

Ειδικές διαταραχές της ανάπτυξης όπως αυτισμός, διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, σύνδρομο Asperger: Σε αυτές τις περιπτώσεις η δυσκολίες εστιάζονται στην επικοινωνία, την κοινωνική προσαρμοστικότητα και την έλλειψη κοινωνικής φαντασίας/συμβολικού παιχνιδιού. Σε περίπτωση που η λεκτική επικοινωνία καθίσταται δύσκολη/αδύνατη, η επικοινωνία μπορεί να στηριχτεί με την εκμάθηση εναλλακτικών επικοινωνιακών συστημάτων όπως νοηματική makaton, σύστημα ανταλλαγής εικόνων (pecs).