Συχνά οι δυσκολίες στην άρθρωση έχουν σαν αιτιολογία τη λανθασμένη θέση και κίνηση της γλώσσας στη στοματική κοιλότητα καθώς και την ατονία των στοματοπροσωπικών μυών (γλώσσα, χείλη). Στην περίπτωση αυτή η λογοθεραπευτική παρέμβαση εστιάζει στην ενδυνάμωση των αρθρωτών με μυολειτουργικές ασκήσεις με στόχο τη σωστή τοποθέτηση της γλώσσας μέσα στο στόμα και την ομαλοποίηση της στοματοπροσωπικής λειτουργίας.

Τι είναι η μυολειτουργική διαταραχή της γλώσσας;

Η μυολειτουργική διαταραχή της γλώσσας ονομάζεται ο τρόπος κατάποσης κατά τον οποίο η γλώσσα σπρώχνει ανάμεσα στα μπροστινά δόντια ενώ καταπίνουμε. Σχεδόν όλα τα βρέφη καταπίνουν με αυτόν τον τρόπο. Μέχρι και το 6ο έτος της ηλικίας, τα περισσότερα παιδιά έχουν πλέον μεταβεί στον “ενήλικο” τρόπο κατάποσης. Όμως, κάποια παιδιά εμμένουν στον πρώιμο τρόπο. Πιθανές αιτίες αποτελούν συνήθως η παρατεταμένη χρήση του μπιμπερό, το πιπίλισμα του δαχτύλου, η μυική αδυναμία της γλώσσας και των αρθρωτών, οι υπερτροφικές αμυγδαλές ή τα κρεατάκια, το βραχύ χαλινό της γλώσσας ή μια εκγενετής στενή άνω γνάθος/ουρανίσκος.

Κάθε άνθρωπος καταπίνει το σάλιο του περίπου 600-2000 φορές τη μέρα. Η κάθε μικρή κίνηση της γλώσσας έχει επίπτωση στη λειτουργική ισορροπία των μυικών ιστών της γλώσσας. Το παιδί που παρουσιάζει πρώιμη κατάποση πρέπει να μάθει να καταπίνει με έναν καινούργιο τρόπο, με την γλώσσα να κινείται “προς τα πάνω” και “προς τα πίσω” μέσα στη στοματική κοιλότητα. Οι μύες που περιλαμβάνονται στη λειτουργία της κατάποσης επανεκπαιδεύονται και διδάσκεται στο παιδί η σωστή τοποθέτηση της γλώσσας μέσα στο στόμα.

Είναι πολύ σημαντικό οι λόγοι που μπορεί να έχουν οδηγήσει στη μυολειτουργική διαταραχή να έχουν εξαλειφθεί πριν από την έναρξη του θεραπευτικού προγράμματος, όπως π.χ. τυχόν δυσκολίες στην αναπνοή λόγω υπερτροφικών αμυγδαλών.

Η θεραπευτική διαδικασία είναι συνήθως βραχυπρόθεσμη με μέση διάρκεια 4-6 μήνες. Οι συνεδρίες είναι εβδομαδιαίες και δίνονται στο παιδί συγκεκριμένες ασκήσεις για το σπίτι οι οποίες πρέπει να γίνονται με την επίβλεψη των γονέων στα μικρότερα παιδιά. Η ηλικία, το προσωπικό κίνητρο και ο βαθμός συνεργασίας του παιδιού στη θεραπεία είναι οι βασικότεροι παράγοντες για ένα επιτυχημένο και σύντομο θεραπευτικό πρόγραμμα.

Βασικοί στόχοι ενός μυολειτουργικού θεραπευτικού προγράμματος είναι:

• Η εξάλειψη των δυσλειτουργικών συμπεριφορών που συντελούν στη διατήρηση των λανθασμένων στοματοπροσωπικών κινήσεων.
• Η μυική ενδυνάμωση, η χαλάρωση ώστε να αποκατασταθεί η μυολειτουργική ισορροπία.
• Η εκπαίδευση στις φυσικές θέσεις ανάπαυσης της γλώσσας, των χειλέων, της γνάθου και των μυών του προσώπου.
• Η εκμάθηση της σωστής λειτουργίας των μυών κατά τη μάσηση και την κατάποση.

Τι μπορεί να προκαλέσει η μυολειτουργική διαταραχή;

Η αλυσιδωτή αντίδραση

Η μυολειτουργική διαταραχή της γλώσσας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη δυσμορφία της οδοντοστοιχίας ή και της γνάθου.

Χασμοδοντία με εμπρόσθια κίνηση της γλώσσας κατά τη διαδικασία της κατάποσης.

Η λανθασμένη θέσης της γλώσσας μπορεί να προκαλέσει δυσμορφίες στην στοματική κοιλότητα πέρα από αυτές στην οδοντοστοιχία (π.χ. θολωτή υπερώα), οι οποίες συνεπάγονται με δυσκολίες στην ρινική αναπνοή, ανοιχτή στάση στόματος και στοματική αναπνοή.

Όσον αφορά στην ομιλία η μυολειτουργική διαταραχή μπορεί να οδηγήσει σε αρθρωτική διαταραχή με κύριο χαρακτηριστικό την εξώθηση της γλώσσας κατά την ομιλία και συχνότερα στην άρθρωση των συμφώνων /τ/,/ντ/,/λ/,/ρ/ και των συριστικών /σ/,/ζ/.